Trong quá trình này, có nhiều yếu tố mới phải được tính đến và yếu tố cũ cần được tính toán lại. ĐTTC đã có cuộc trao đổi với TS. PHẠM SANH, chuyên gia giao thông - đô thị.
PHÓNG VIÊN: - Thưa TS., là chuyên gia nghiên cứu đô thị, ông đánh giá như thế nào về công tác quy hoạch tại TPHCM thời gian qua?
TS. PHẠM SANH: - TPHCM hiện có tốc độ đô thị hóa cao nhất nước, mật độ dân số phát triển nhanh, từ con số 3 triệu người vào những năm 1975, nay đã lên hơn 10 triệu người.
Tham khảo những tài liệu quy hoạch có trước, ngay từ những ngày đầu giải phóng, lãnh đạo TP cũng đã bắt tay nghiên cứu các đồ án quy hoạch phát triển đô thị, làm cơ sở khoa học và pháp lý cho việc quản lý xây dựng theo quy hoạch.
| Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP đang sa lầy vào các đồ án quy hoạch chi tiết và điều chỉnh quy hoạch của quận, huyện, chưa làm hết chức năng vai trò nhạc trưởng như văn phòng kiến trúc sư trưởng trước đây, chưa tham mưu tốt cho lãnh đạo TP có được một đồ án quy hoạch đô thị ổn định xứng tầm. |
Tuy nhiên, do tốc độ đô thị hóa diễn ra khá cao, chúng ta chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác quản lý các đô thị quy mô lớn, tính chất đặc biệt (cả lý luận lẫn thực tế)... đã phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả công tác quy hoạch xây dựng, từ nghiên cứu đồ án quy hoạch đến quản lý quy hoạch, còn khá nhiều bất cập.
Nguyên nhân do khung pháp lý hướng dẫn trình tự thủ tục và nội dung thiết lập đồ án quy hoạch xây dựng, cả các khái niệm cơ bản, thay đổi liên tục, TP mất quá nhiều thời gian để hoàn chỉnh khối lượng khổng lồ các loại đồ án quy hoạch theo luật định, từ quy hoạch chung, quy hoạch phân khu đến quy hoạch chi tiết. Việc thúc ép tiến độ dẫn đến chất lượng các đồ án quy hoạch không đảm bảo, thiếu hàm lượng chất xám, thiếu tầm nhìn, quá đơn giản và không ổn định.
Chất lượng các đồ án quy hoạch cũng có vấn đề, công tác quản lý xây dựng theo quy hoạch lúng túng và nhiều bất cập, quản lý nhưng không biết quản lý cái gì, công cụ pháp lý và kỹ thuật ra sao. Hay khái niệm về thiết kế đô thị đã bị xem thường hoặc bỏ quên, từ đó không hoặc khó đưa ra các quy chế quản lý không gian kiến trúc đô thị khoa học bài bản.
- Theo ông, thực trạng trên nói lên điều gì và lỗi từ đâu?
- Chúng ta đang loay hoay trong công tác quy hoạch do cả khách quan lẫn chủ quan. Lỗi khách quan do quá trình phát triển đô thị quá nóng nhưng thiếu kinh nghiệm quản lý và kiểm soát, do khung pháp lý về quy hoạch chưa hoàn chỉnh, thậm chí chưa định hướng quy hoạch và quản lý quy hoạch đô thị nên theo trường phái nào, mô hình nào...
Về các nguyên nhân chủ quan, các cấp lãnh đạo TP đều nôn nóng cần có đủ hồ sơ quy hoạch theo luật định để hoàn chỉnh các thủ tục pháp lý trong đầu tư và quản lý xây dựng, trong khi kinh nghiệm, năng lực tư vấn, cả năng lực các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành tham mưu cho UBND TP về quy hoạch và quản lý quy hoạch đô thị, đang bị hạn chế và có vấn đề.
Sự phối kết giữa quy hoạch chung và các quy hoạch chuyên ngành như giao thông, hạ tầng... thường không đồng bộ, không gắn kết. Cái trước cái sau, phải điều chỉnh liên tục, vừa mất thời gian, vừa làm yếu đi tính pháp lý của đồ án quy hoạch. Một số đồ án quy hoạch chức năng đặc biệt như khu cao tầng, khu vực dân cư hay đô thị mới... đều chưa được nghiên cứu hay nghiên cứu chậm, thiếu đánh giá tác động chuyên nghiệp.
Việc phân cấp công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch về cho các địa phương, quận, huyện là hợp lý. Tuy nhiên, khi các công cụ quản lý (đặc biệt là các đồ án, các quy định quy chế quản lý quy hoạch chưa đầy đủ), khi kiến thức, năng lực, trình độ cán bộ chuyên trách địa phương chưa theo kịp, và TP thiếu một cơ quan đóng vai trò nhạc trưởng để kiểm soát, uốn nắn, điều chỉnh, nên việc phân cấp lại trở thành bất cập.
- Ông có những hiến kế gì cho lãnh đạo TPHCM trong công tác quy hoạch đô thị, để TP xứng đáng là đô thị hạt nhân cả nước?
- Thật ra công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch đô thị không phải một sớm, một chiều có thể thành công tốt đẹp ngay, cần phải có quyết tâm và kiên trì thật sự của các cấp lãnh đạo TP, sự hỗ trợ các khung pháp lý và kỹ thuật của Trung ương, đặc biệt là Bộ Xây dựng.
Công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch muốn tốt hơn, trước hết cần có sự thay đổi căn cơ từ cách nghĩ đến cách làm. Theo đó, cần điều chỉnh lại đồ án quy hoạch chung TP theo hướng chuyên nghiệp, thực tế và hiện đại. Nên có sự tham gia của các đơn vị tư vấn, thiết kế quy hoạch có uy tín của nước ngoài.
Khi nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch chung TP, dứt khoát điều chỉnh luôn các quy hoạch chuyên ngành, đặc biệt là giao thông và hạ tầng. Lần điều chỉnh này nên tham khảo rộng rãi các ý kiến phản biện của xã hội, của các chuyên gia quản lý đô thị.
Về tổ chức tham mưu cho UBND TP về quy hoạch, nên nghiên cứu mô hình sáp nhập 3 Sở Xây dựng, Giao thông-vận tải và Quy hoạch - Kiến trúc, theo thông lệ thế giới nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước chuyên ngành. Nghiên cứu mô hình hội đồng quản lý quy hoạch và kiến trúc TP.
Phân công Chủ tịch UBND TP hoặc ủy quyền cho một Phó Chủ tịch UBND TP chức danh Kiến trúc sư trưởng, trong lúc chưa tổ chức được mô hình Chính quyền đô thị theo kinh nghiệm thế giới. Nghiên cứu xác định cốt xây dựng cho từng đồ án quy hoạch (quy hoạch chung, quy hoạch phân khu chức năng, quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị...).
Bổ sung nội dung thiết kế đô thị vào các bước quy hoạch theo quy định luật xây dựng và luật quy hoạch đô thị, để có cơ sở xây dựng và ban hành các quy định quy chế quản lý đô thị.
- Xin cảm ơn ông.
