Cienco 4 bị thâu tóm như thế nào?

(ĐTTCO) - Nhắc tới Cienco 4 có lẽ phần đông công chúng vẫn nghĩ tới thương hiệu của Bộ Giao thông - Vận tải, một trong những cái tên lừng danh nhất trong số các Tổng công ty Công trình giao thông. 
Tuy nhiên, cho đến nay thương hiệu này đã được cổ phần hóa (CPH) hoàn toàn và tuyệt nhiên không còn sở hữu nào của cổ đông Nhà nước. Cienco 4 đã chuyển đổi từ một doanh nghiệp nhà nước (DNNN) thành tập đoàn kinh tế tư nhân như thế nào?
Từ nhà thầu phụ đến chủ sở hữu

Ngày 27-4-2017, Sở Kế hoạch - Đầu tư TP Hà Nội đã cấp giấy chứng nhận đăng ký DN thay đổi lần thứ 8 cho Cienco 4, trong đó điều chỉnh tên từ Cienco 4 thành CTCP Tập đoàn Cienco 4 (Cienco 4 Group). Cùng ngày, Cienco 4 Group cũng đã có văn bản gửi tới Phòng Đăng ký kinh doanh TP Hà Nội thông báo về việc thay đổi mẫu dấu.
Trong lịch sử phát triển và chuyển đổi của Cienco 4 có lẽ năm 2014 là mốc thời gian quan trọng, trước mốc này Cienco 4 là một DN thuộc sở hữu 100% vốn nhà nước. Ngày 6-1-2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 27/QĐ-TTg phê duyệt phương án CPH công ty mẹ - Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 4 (Cienco 4).
Theo phương án, Cienco 4 sẽ được CPH theo hình thức: “Kết hợp vừa bán bớt một phần vốn Nhà nước, vừa phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn điều lệ”. Sau khi CPH, Cienco 4 nâng vốn điều lệ lên mức 600 tỷ đồng. Trong đó Nhà nước 21.000.000 cổ phần (chiếm 35% vốn điều lệ); cổ phần ưu đãi bán cho người lao động 5.174.800 cổ phần (8,62%); bán ưu đãi cho tổ chức công đoàn 1.800.000 cổ phần (3%); bán cho nhà đầu tư (NĐT) chiến lược 15.900.000 cổ phần (26,5%) và bán cho các NĐT qua đấu giá 16.125.200 cổ phần (26,88%).

Quyết định 27/QĐ-TTg chỉ đạo rõ: “Việc bán cổ phần cho các NĐT chiến lược thực hiện theo quy định của Nghị định 59/2011/NĐ-CP ngày 18-7-2011 của Chính phủ về chuyển DN 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ ủy quyền Bộ trưởng Bộ Giao thông-Vận tải phê duyệt tiêu chí và quyết định lựa chọn NĐT chiến lược, bảo đảm đúng theo quy định hiện hành”.
Chiếu theo Nghị định 59/2011/NĐ-CP, NĐT chiến lược là các NĐT trong nước và NĐT nước ngoài có năng lực tài chính, có cam kết bằng văn bản của người có thẩm quyền trong việc gắn bó lợi ích lâu dài với DN, và hỗ trợ DN sau CPH như: chuyển giao công nghệ mới, đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao năng lực tài chính, quản trị DN, cung ứng nguyên vật liệu, phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Kết quả công bố sau đó có 2 NĐT chiến lược được Cienco 4 lựa chọn là CTCP Đầu tư Xây dựng Tuấn Lộc (Tuấn Lộc) và 1 ngân hàng. Trong đó Tuấn Lộc được phân phối 9.900.000 cổ phần (16,5%), ngân hàng 6.000.000 cổ phần (10%). Không dừng lại ở đó, ít tháng sau cũng chính Tuấn Lộc là NĐT đã thực hiện gom nốt 35% vốn nhà nước còn lại tại Cienco 4. Như vậy chỉ trong nội niên 2014, Cienco 4 từ một DNNN đã được CPH triệt để, sở hữu nhà nước về 0%. Còn Tuấn Lộc - NĐT vốn sắm vai nhà thầu phụ cho Cienco 4 tại nhiều dự án trước đó, đổi vai trở thành chủ sở hữu lớn nhất tại Cienco 4 với tỷ lệ nắm giữ 51,5% vốn điều lệ.

NĐT chiến lược chỉ mua hộ?

Phát biểu trên báo chí thời điểm đó, một lãnh đạo Cienco 4 đã đánh giá về 2 NĐT chiến lược: "Tuấn Lộc là DN có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành xây lắp, đầu tư cho công nghệ xây dựng hạ tầng, điều đó rất cần thiết cho Cienco 4. Còn ngân hàng Cienco 4 mong muốn khi trở thành cổ đông chiến lược có thể giới thiệu khách hàng cho tổng công ty, cung cấp các dịch vụ khác”. Song bất ngờ ở chỗ, các NĐT chiến lược của Cienco 4 lại đến và đi rất nhanh. Chỉ khoảng 1 năm sau ngày bỏ vốn vào Cienco 4, ngân hàng thoái hết 6.000.000 cổ phần, Tuấn Lộc thực hiện bán ra 6.900.000 cổ phần.

Trong khi đó, Nghị định 59/2011/NĐ-CP quy định: “Số lượng NĐT chiến lược mua cổ phần tại mỗi DN CPH được xác định tối đa 3 NĐT. NĐT chiến lược không được chuyển nhượng số cổ phần mua trong thời hạn tối thiểu 5 năm, kể từ ngày công ty cổ phần được cấp giấy chứng nhận đăng ký DN lần đầu hoạt động theo Luật DN. Trường hợp đặc biệt cần chuyển nhượng số cổ phần này trước thời hạn trên phải được đại hội đồng cổ đông (ĐHCĐ) chấp thuận”.
Có lẽ không có vấn đề gì nếu nó rơi vào “trường hợp đặc biệt”, nhưng Nghị quyết ĐHCĐ vào các năm 2014 và 2015 của Cienco 4  không đề cập gì đến việc thoái vốn của 2 NĐT chiến lược.
Cũng có thể khi giao dịch diễn ra Cienco 4 đã được CPH hoàn toàn, không còn cổ đông Nhà nước, không còn bị chi phối bởi các quy định có liên quan, thẩm quyền quyết định cao nhất thuộc ĐHCĐ của công ty, mà ĐHCĐ lúc này cũng do 2 NĐT chiến lược chi phối. Sự kiện rút lui bất ngờ của 2 cổ đông chiến lược dẫn đến sự bất bình thường, thậm chí có người đã từng nói đến một kịch bản “mua hộ” không hẳn là không có cơ sở.
Cienco 4 bị thâu tóm như thế nào? ảnh 1 Trạm thu phí Bến Thủy do Cienco 4 quản lý, khai thác để hoàn vốn cho các dự án BOT. 
Những cái tên mới từng một thời gắn với Cienco 4
Sau sự thoái vốn của 2 NĐT chiến lược, cơ cấu sở hữu Cienco 4 bất ngờ đón chào sự xuất hiện của 2 cổ đông cá nhân: ông Nguyễn Văn Tuấn và bà Trương Thị Tâm. Ông Tuấn sở hữu 10.440.000 cổ phần, tương ứng với 14,5% vốn điều lệ, còn khối lượng nắm giữ của bà Tâm 9.586.870 cổ phần, tương ứng tỷ lệ sở hữu 13,32%. Chưa thể khẳng định phần vốn bán ra của 2 NĐT chiến lược được “sang tay” cho 2 cá nhân Nguyễn Văn Tuấn và Trương Thị Tâm, nhưng cũng không thể phủ định một phần sở hữu của ông Tuấn và bà Tâm tại Cienco 4 có nguồn gốc từ 2 cổ đông chiến lược này.  Nửa đầu năm 2016, khi Tuấn Lộc tiếp tục thoái nốt 24.000.000 cổ phần còn lại và chấm dứt quan hệ sở hữu đối với Cienco 4, cơ cấu sở hữu Cienco 4 tiếp tục đón chào những đại cổ đông mới: CTCP Tập đoàn VPA với khối lượng nắm giữ 27.324.244 cổ phần, tương ứng 27% vốn điều lệ; CTCP Xây dựng Dũng Hưng 21.798.602 cổ phần, tỷ lệ 22%, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu và Dịch vụ tổng hợp Nhật Minh 14.132.538 cổ phần, tỷ lệ 14%. Khá trùng hợp đây đều là những cái tên có liên quan tới các lãnh đạo thời Cienco 4 còn là DNNN. Chẳng hạn trường hợp của CTCP Tập đoàn VPA, chỉ được thành lập vào tháng 1-2016; theo đăng ký kinh doanh thay đổi ngày 18-5-2016 vốn điều lệ là 280 tỷ đồng do 6 cá nhân sáng lập. Trong đó VPA có 2 cổ đông chi phối chủ yếu là bà Trương Thị Tâm với tỷ lệ sở hữu 46,209% và con trai là ông Lê Ngọc Vinh tỷ lệ sở hữu 38,174%. Trong khi đó bà Tâm là vợ ông Lê Ngọc Hoa - người nhiều năm đảm nhiệm cương vị Tổng giám đốc Cienco 4 và có những đóng góp quan trọng trong việc chuyển đổi Cienco 4 từ một DNNN sang CTCP. Tháng 11-2014, ông Hoa chuyển sang làm Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An. Trong khi vợ ông, bà Trương Thị Tâm - một chuyên viên văn phòng HĐQT thời ông còn tại vị, hiện đã trở thành một trong những lãnh đạo quan trọng nhất tại Cienco 4 Group với cương vị Phó Chủ tịch HĐQT. Chủ tịch đương nhiệm của Cienco 4 Group, ông Nguyễn Tuấn Huỳnh, cũng là người gắn bó nhiều năm với ông Lê Ngọc Hoa.

Các tin khác