Thu hút tư nhân, không nên bóp chẹt

Phương pháp chi phí và so sánh không phù hợp

Theo dự thảo, nguyên tắc xác định giá khởi điểm để đấu giá cho thuê, chuyển nhượng là bảo đảm bù đắp chi phí thực tế hợp lý, hợp lệ để hình thành, quản lý tài sản, phù hợp chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước trong từng thời kỳ; phù hợp với mặt bằng giá thị trường tại thời điểm xác định giá khởi điểm để đấu giá cho thuê, chuyển nhượng. 

Theo đó, giá khởi điểm để đấu giá cho thuê được sử dụng phương pháp so sánh. Trường hợp có đầy đủ yếu tố chi phí để xác định giá, ưu tiên áp dụng phương pháp chi phí. Giá khởi điểm để đấu giá chuyển nhượng là giá ban đầu thấp nhất khi đấu giá chuyển nhượng (không bao gồm chi phí bảo trì tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ).

Ủng hộ việc cho thuê, chuyển nhượng tài sản công như hạ tầng giao thông đường bộ để DN tư nhân khai thác và vận hành, VCCI cho rằng điều này giúp tài sản được khai thác hiệu quả, mang lại nhiều giá trị gia tăng, tránh lãng phí, đồng thời cũng giúp tinh giản bộ máy nhà nước.

Tuy nhiên, theo VCCI, trong quá trình cho thuê, chuyển nhượng rất dễ phát sinh nguy cơ xin cho, nhũng nhiễu, tiêu cực. Do đó, việc đưa ra một phương pháp xác định giá thuê, giá chuyển nhượng hợp lý, minh bạch sẽ giúp thu hút DN tham gia thuê, nhận chuyển nhượng tài sản, đồng thời giảm nguy cơ bị lợi dụng để trục lợi.

Tham khảo ý kiến của các chuyên gia, bản góp ý của VCCI cho rằng đối với tài sản là hạ tầng giao thông đường bộ, phương pháp chi phí và so sánh không thực sự phù hợp. Các tài sản như hạ tầng giao thông đường bộ có yếu tố địa tô chênh lệch rất lớn, doanh thu phụ thuộc rất nhiều vào vị trí của tài sản, ít phụ thuộc vào chi phí. Khi Nhà nước đầu tư các công trình hạ tầng, mục đích chính để phát triển kinh tế, xã hội, cả quốc phòng, an ninh. Việc thu phí chỉ nhằm hoàn vốn đầu tư ban đầu. Tình trạng 2 công trình hạ tầng có chi phí đầu tư ngang nhau, nhưng do ở vị trí khác nhau nên doanh thu chênh lệch rất lớn.

Do đó, nếu áp dụng phương pháp chi phí để tính giá thuê, có thể dẫn đến tình trạng không có DN tham gia đấu giá những tài sản tại khu vực vùng sâu vùng xa, hoặc những tài sản mới đi vào vận hành, các chi phí khấu hao, chi phí vốn vay còn lớn, trong khi doanh thu chưa bảo đảm. Như vậy sẽ không bảo đảm mục tiêu thu hút tư nhân tham gia quản lý, vận hành hạ tầng giao thông đường bộ.

Xem xét lợi nhuận dự kiến thu được

Điều 6 của dự thảo quy định một trong những thành phần để tính giá khởi điểm khi chuyển nhượng, là tổng lợi nhuận dự kiến Nhà nước thu được từ việc khai thác tài sản trong thời gian chuyển nhượng. Nội dung này không thực sự phù hợp với nguyên tắc đầu tư xây dựng các công trình giao thông đường bộ.

Mục tiêu quan trọng nhất khi Nhà nước đầu tư xây dựng các công trình giao thông đường bộ là cung cấp dịch vụ công cho người dân và DN, giúp phát triển kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng. Việc thu phí chỉ nhằm mục đích bù đắp chi phí bỏ ra, không thể bao gồm mục đích sinh lợi.

Nếu Nhà nước thu phí sử dụng đường bộ lại bao gồm cả lợi nhuận, đây là kinh doanh dịch vụ hạ tầng, không còn là cung cấp dịch vụ công cho người dân nữa. VCCI cho rằng, việc Nhà nước thu lợi nhuận khi đầu tư hạ tầng sẽ làm tăng gánh nặng nộp phí đường bộ lên người dân và DN, trong khi người dân và DN đã nộp thuế để Nhà nước thực hiện công việc này.

Vì vậy, cơ quan soạn thảo nên loại bỏ khoản lợi nhuận cho Nhà nước khi tính giá khởi điểm. Nếu có, Nhà nước chỉ nhận chi phí lãi vay với lãi suất hợp lý, tương đương lãi suất trái phiếu chính phủ.