Không phải cứ khởi nghiệp là có vốn

Đừng ảo tưởng với những ý tưởng

 Tại một buổi tọa đàm liên quan đến câu chuyện tìm vốn cho khởi nghiệp mới đây ở TPHCM, sau phần trình bày của các diễn giả, các chuyên gia, đại diện quỹ đầu tư, ngân hàng về cách thức để các bạn trẻ có thể tiếp cận đến các nguồn vốn vay từ ngân hàng và quỹ đầu tư, một bạn trẻ cho biết đang ấp ủ ý tưởng khởi nghiệp trong ngành sản xuất ô tô và đang cần nguồn vốn vay 2 triệu USD từ ngân hàng.

Chia sẻ của bạn trẻ này khiến mọi người ngạc nhiên, thậm chí đại diện một ngân hàng còn hóm hỉnh rằng ông cảm thấy hơi hoang mang, dù đánh giá cao ý tưởng của bạn trẻ này. Thực ra, ý tưởng khởi nghiệp sản xuất ô tô cũng không có gì đáng lên án hay chê trách vì ai cũng có quyền lập nghiệp. Nhất là trong bối cảnh khởi nghiệp đang trở thành cụm từ “hot”, Nhà nước, các cơ quan chính quyền đang tạo điều kiện tốt nhất cho các cá nhân khởi nghiệp. 

Một điều vẫn được các chuyên gia nhắc đi nhắc lại với các bạn trẻ là đừng quá ảo tưởng với ý tưởng của mình. Nhiều người trẻ luôn cho rằng ý tưởng của mình là độc nhất vô nhị, nhưng thực tế có những ý tưởng khi nói ra không chỉ trên thế giới mà cả ở Việt Nam đã có người làm trước đó nhiều năm. Cũng chính suy nghĩ ý tưởng của mình là hay nhất, đã đẩy nhiều người trẻ khởi nghiệp đi vào những sai lầm tiếp theo. Như không dám chia sẻ ý tưởng của mình sợ bị người khác chiếm đoạt nên muốn thực hiện một mình, nhưng nếu chỉ có một mình không thể gọi vốn. Quan trọng hơn chính là biến ý tưởng thành hiện thực, tức quá trình triển khai ý tưởng đó như thế nào. 

Một điểm quan trọng nữa cũng được chỉ ra cho những bạn trẻ khởi nghiệp, đó chính là thiếu kiến thức tài chính do chủ yếu đi lên từ dân kỹ thuật, sales… nên không có phương án sử dụng nguồn vốn hiệu quả. Đây cũng chính là rào cản khiến nhiều bạn trẻ không thể tiếp cận vốn vay. Điều quan trọng hơn vốn không chỉ là tiền, hãy xác định rõ mình cần nguồn vốn nào trước khi gõ cửa các đơn vị hỗ trợ, đầu tư. Vượt qua những ảo tưởng như đã phân tích, nếu muốn tìm nguồn vốn tài chính, cánh cửa có rộng mở hay không, đến rồi gõ cửa như thế nào. 

Kinh nghiệm tìm vốn

Thực ra nguồn vốn đầu tiên DN hay cá nhân khởi nghiệp có thể sử dụng là nguồn vốn huy động từ chính bản thân, của gia đình, bạn bè, người thân… Theo cách nói của chuyên gia quản trị DN Hồ Trọng Lai, đây có thể xem như một dạng của nhà đầu tư thiên thần. Thế nhưng nguồn vốn này thường có giới hạn, khi ra được sản phẩm hay khi muốn đưa DN phát triển, mang sản phẩm ra thị trường cần có những nguồn vốn lớn hơn. Những cánh cửa nào DN khởi nghiệp có thể gõ. 

Địa chỉ đầu tiên hay được nghĩ tới khi DN nào đó muốn vay vốn chính là ngân hàng, nhưng đây cũng chính là nơi các DN khởi nghiệp ngại nhất vì họ không có tài sản thế chấp. Hiện cũng có một số ít ngân hàng triển khai gói cho vay tín chấp cho DN khởi nghiệp, nhưng số tiền vay thấp và lãi suất khá cao.

Đương nhiên cũng không thể trách ngân hàng vì họ cũng là những đơn vị kinh doanh, phải tránh rủi ro và có hiệu quả trong khi thực tế nhiều khảo sát chỉ ra đến 90% các DN khởi nghiệp gặp thất bại. 

Địa chỉ thứ hai chính là các nguồn vốn vay của Nhà nước thông qua các quỹ và các trung tâm hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp. Như tại TPHCM có nguồn vốn từ Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp BSSC, hay chương trình Hỗ trợ Đổi mới sáng tạo khởi nghiệp của Sở KH&CN (Speed Up) và đã có những DN khởi nghiệp tiếp cận được những nguồn vốn này. Song điểm chung là thủ tục mất nhiều thời gian, nguồn vốn vay cũng không lớn. 

Cuối cùng DN khởi nghiệp có thể tìm vốn từ các quỹ đầu tư tư nhân. Với quỹ nếu kinh doanh thất bại thường DN khởi nghiệp sẽ không bị “bắt đền”. Đương nhiên dễ cái này khó cái khác, cánh cửa của các quỹ luôn rộng mở nhưng làm sao lọt mắt xanh để họ rót vốn chính là mấu chốt quan trọng. Theo chuyên gia Hồ Trọng Lai, các DN khởi nghiệp ngoài việc phải chuẩn bị tốt cần bỏ đi những suy nghĩ lệch lạc như sợ bị chiếm đoạt ý tưởng, vốn ít dễ gọi, định giá sai DN của mình… 

Dưới góc nhìn của quỹ đầu tư, ông Hoàng Đức Trung, Giám đốc đầu tư cao cấp của Quỹ đầu tư DFJ - VinaCapital, chia sẻ những kinh nghiệm cho các DN khởi nghiệp khi gọi vốn từ quỹ đầu tư. Đó là quy trình vốn rất đơn giản, hầu như không có quy trình, kế hoạch không nằm trên giấy mà nằm trong đầu của người gọi vốn, 80% các quỹ không đọc các bản kế hoạch dài dòng mà sẽ gặp trực tiếp để trao đổi.

Nhưng để gặp được phải giới thiệu bạn là ai, làm gì, tại sao quỹ cần gặp và nói chuyện với bạn thông qua những bản giới thiệu vắn tắt gửi đến các quỹ. Song quan trọng hơn là kiên trì gửi một lần không có hồi âm của quỹ, cần tự xem lại chỉnh sửa thời gian sau gửi lại. Gặp một lần chưa thể gọi được vốn ngay mà phải gặp nhiều lần. Bởi ngay cả những ông lớn trên thế giới cũng phải mất rất nhiều thời gian trước khi nhận được các nguồn vốn từ các quỹ đầu tư.