Trào lưu khởi nghiệp, thành lập doanh nghiệp mới, nhất là khởi nghiệp sáng tạo ở nước ta đã có từ nhiều năm nay, với việc hình thành nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực thương mại điện tử, dạy học trực tuyến…
Đặc biệt, năm 2016 được xem là năm “Quốc gia khởi nghiệp” khi Chính phủ đã có nhiều chính sách hỗ trợ và thúc đẩy khởi nghiệp. Tuy nhiên, nhiều thủ tục hành chính đang cản trở sự phát triển của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, khiến doanh nghiệp vuột mất nhiều cơ hội.
Theo khảo sát mới đây của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ), có 73% doanh nghiệp cho rằng rào cản liên quan đến cơ chế chính sách do thủ tục rườm rà, gây mất thời gian; 46% cho rằng do chồng chéo giữa các cơ quan nhà nước; 36% cho rằng do sự thay đổi đột ngột và bất định về chính sách… Chính phủ có hàng loạt chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, trong đó có cải cách mạnh thủ tục hành chính, nhưng chỉ có 27% doanh nghiệp được khảo sát đánh giá cao nhóm giải pháp này.
Chính vì rào cản thủ tục hành chính hiện nay, để thành lập, nắm bắt thời cơ, nhanh chóng đi vào hoạt động, doanh nghiệp buộc phải tìm cách đối phó. Điều này dẫn đến việc doanh nghiệp khởi nghiệp đăng ký thành lập doanh nghiệp ở quốc gia khác đã không còn là trường hợp đơn lẻ.
Hoặc các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thường hình thành nhanh chóng, thay đổi vốn góp liên tục, thoái vốn nhanh. Nhiều doanh nghiệp chỉ hoạt động trong một giai đoạn nhất định để đáp ứng nhu cầu của thị trường, của nền kinh tế. Sau đó, doanh nghiệp có thể giải thể và thành lập mới, đầu tư theo hướng khác.
Tốn quá nhiều thời gian, tiền bạc để lo các thủ tục hành chính còn khiến nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp nản lòng. Một con số thống kê cho biết, mỗi năm có khoảng 1.000 doanh nghiệp khởi nghiệp khai sinh. Song con số có thể tồn tại và trụ được trên thương trường chỉ khoảng 10%. Vì sao? Câu trả lời vẫn nằm ở các quy định, chính sách, thủ tục hành chính… những rào cản làm giảm sức cạnh tranh khiến doanh nghiệp khởi nghiệp khó sống.
Vấn đề đặt ra, hầu hết thủ tục liên quan đến nhà nước, đặc biệt là hệ thống hành chính công đều phải có “bôi trơn”, dù là thủ tục nhỏ nhất. Đó là, tư duy gây khó dễ cho người cần mình đã trở thành bệnh của những người có quyền nhận xét, phê chuẩn, thừa nhận, đánh giá, đồng ý hay không đồng ý… đối với người khác.
Tư duy này dẫn đến việc lợi ích của người bị đánh giá, được công nhận hay được thừa nhận, mức độ, cấp độ cao hay thấp phụ thuộc vào người mà Nhà nước trao cho họ thẩm quyền. Và đây chính là gốc rễ, cội nguồn của cơ chế xin-cho, đang hành doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp khởi nghiệp nói riêng.
Việc cần làm lúc này là tiếp tục rà soát, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hỗ trợ, nâng cao chất lượng giải quyết thủ tục hành chính cũng như tháo gỡ các rào cản trong thủ tục hành chính cho doanh nghiệp khởi nghiệp. Chỉ khi giảm thiểu chi phí và các yêu cầu tuân thủ theo quy định cũng như trên thực tế, mới thực sự khuyến khích phong trào khởi nghiệp phát triển cả về lượng và chất.