Anh Điểu Lâu, người dân tộc X’tiêng, chia sẻ: “Mùa này bắt đầu mưa, nhiều loại thuốc quý như cây lá rừng, nấm, linh chi, sâm, củ định lăng… hiện ra nên rất đông người vào rừng. Nhiều người gọi đây là lộc rừng, vì nó chỉ xuất hiện ít tháng mùa mưa, đến mùa khô hầu như không còn nữa, rất khó kiếm”.
Anh Điểu Lâu cho biết thêm nhiều loài nấm, linh chi nằm sâu trong những tán cây, thảm lá mục nên rất khó tìm. Nhiều khi phải trèo lên những mỏm rừng hiểm trở, những khu vực ít người đặt chân tới. Đấy là chưa kể vô vàn tai nạn luôn rình rập người đi rừng mùa mưa này. Nếu không phải người địa phương, am hiểu nơi này tìm lối trong rừng còn khó chứ đừng mong kiếm tìm sản vật.
Ông Điểu Nhân, 66 tuổi, từng có kinh nghiệm nhiều năm đi rừng, cho biết hiện nấm linh chi có giá cả vài triệu đồng nên nhiều người rủ nhau đi săn. Linh chi ngày càng hiếm, nằm sâu trong rừng chứ ven rìa không còn nữa. Nhiều khi phải đi cả mấy ngày, hoặc suốt tuần lễ mới về, sang tận bên những cánh rừng đầu nguồn biên giới trên Bù Cháp, Bù Chập mới có.
Săn nấm linh chi không phải là duy nhất. Mùa mưa cũng là thời điểm hàng chục thợ săn ong đất (hay còn gọi là ong bắp cày) rủ nhau tìm những cánh rừng ở Bù Gia Mập, Bà Rá, Bù Đăng tìm mật và nhộng. Ông Hồ Mây đã có kinh nghiệm nhiều năm đi săn ong đất cho biết, khác với ong trời, ong đất ngoài mật còn có nhộng non được nhiều người ưa chuộng vì hàm lượng dinh dưỡng cao, có thể dùng để ngâm rượu uống.
Nấm linh chi, lộc rừng sau một ngày vất vả. Mật ong đất hiện nay cũng rất được ưa chuộng mặc dù không ngọt như ong trời. Nhiều tổ ong đất lớn, có giá cả triệu đồng. “Ong đất có đặc tính là nằm trong hốc cây mục, hốc đất mềm xốp nên rất khó tìm. Nhiều khi thấy ong bay trong rừng mà mất cả ngày lần theo chúng. Tìm được tổ rồi, việc đào cũng rất khó bởi loài ong này rất độc. Trước khi đào ong đất, phải bịt kín người bằng quần áo vải dày, đeo khẩu trang đề phòng ong trích. Ong đất ít khi tấn công người nhưng nếu bị tấn công, nọc độc của chúng rất nguy hiểm” - ông bảo.
Ngoài những người đàn ông khỏe mạnh, chúng tôi cũng gặp nhiều phụ nữ lưng đeo gùi, mặt hằn lên những nhọc nhằn lầm lũi vào rừng để hái lá, hái thuốc hay đào củ sâm đất. Đặc biệt, trên vai họ, ngoài chiếc gùi còn có gánh nặng của cơm áo, của những đứa con và gia đình nơi triền đồi nào đó. Kể về chuyện đi rừng tìm lộc, chị Thị Xiu, người dân tộc Tày ở xã Lộc Thành (huyện Bảo Lộc, Lâm Đồng) cho biết mùa này, nước mưa từ phía thượng nguồn theo các dòng suối bắt đầu đổ về sông Đại Bình để về xuôi.
Hầu hết chị em phải đi theo nhóm, vài người cùng nhau để tránh bị trượt chân cuốn theo dòng nước. Bây giờ rừng nguyên sơ đã giảm, rừng trồng, rừng cây công nghiệp mọc lên nhiều khiến cho việc đi rừng khó khăn hơn. Nhiều khi đi từ sáng tới trưa mới bìa rừng. Ở rừng, nhiều con vật tưởng như bình thường cũng hóa nguy hiểm. Với người phụ nữ quanh đây, đi rừng cũng như đi câu, không ai biết sẽ lấy được gì, bán được giá bao nhiêu. Tất cả do ông trời cả mà thôi.
Được biết, vùng rừng núi ven chân đèo Bảo Lộc kéo dài tới triền núi Chúa là một dải núi vòng cung, ôm trùm lấy thung lũng khổng lồ Bảo Lộc dài hàng chục cây số. Dưới những dải rừng núi um tùm màu xanh bao đời ấy, những phận người nhỏ bé, cần mẫn, lầm lũi bám vào rừng mưu sinh. Vẫn biết, rừng xanh bạt ngàn luôn mang đến nguồn sống vô tận cho những con người nhỏ bé, chủ nhân của mảnh đất này. Nhưng để kiếm được những thứ lộc rừng quý giá mùa mưa này, ngoài công sức, những nông dân nơi đây còn đối mặt với khó khăn, nguy hiểm dưới rừng.
Đứng trên đỉnh đèo Bảo Lộc, dõi tầm mắt ra xa xa, nơi những cánh rừng êm đềm một màu xanh dường như vĩnh cửu kia, chúng tôi bất giác nhớ về bàn chân trần của những người phụ nữ dân tộc đang lầm lũi trèo ở lưng chừng dải núi Chúa. Thành quả của họ, những lộc rừng quý giá mà chúng ta thấy đâu đó không chỉ có mồ hôi công sức của họ mà nhiều khi còn là cả giọt nước mắt và nguy hiểm chực chờ.
