Cấp bách di dời nhà ven, trên kênh rạch

Phải chờ nhà đầu tư, đấu thầu…

Hiện nay trên địa bàn TP còn khoảng 21.851 căn nhà trên, ven kênh rạch thuộc 61 dự án. Trong đó, dự án có số dân bị ảnh hưởng đông nhất là dự án di dời và tái định cư các hộ dân sống trên và ven bờ Nam kênh Đôi, quận 8, với tổng số căn nhà bị ảnh hưởng lên đến 5.055 căn, tổng mức đầu tư dự kiến 12.843 tỷ đồng.

UBND quận 8 cho biết công tác mời gọi chủ đầu tư cho chương trình chỉnh trang đô thị, di dời nhà lụp xụp ven kênh, rạch trên địa bàn, tuy có nhiều nhà đầu tư quan tâm, nhưng đến nay UBND TP vẫn chưa có kết quả phê duyệt chủ đầu tư. 

Dự án này có 4.567/5.055 trường hợp bị giải tỏa toàn bộ. Hiện quận 8 đang rà soát, lập danh sách các trường hợp chưa tiếp xúc được (không cho đo vẽ hoặc vắng chủ không liên lạc được). Đối với việc bố trí tái định cư, quận đang tiến hành điều tra xã hội, khảo sát hiện trạng, cân đối quỹ nhà, đất trên địa bàn.

“Do TP chưa xác định chủ đầu tư nên dự án sẽ kéo dài. Người dân đề nghị thông tin thời gian triển khai dự án để bà con an cư, ổn định cuộc sống” - đại diện UBND quận 8 cho biết.      

Trong khi đó, để chuẩn bị các thủ tục kêu gọi đầu tư, UBND TP đã tạm ứng cho quận 8,6 tỷ đồng từ ngân sách TP. Trong buổi làm việc mới đây với UBND quận 8, Chánh Văn phòng UBND TPHCM Võ Văn Hoan, cho biết việc triển khai dự án phải thực hiện theo quy định mới, phải làm quy hoạch, nghiên cứu dự án trước, chuẩn bị đầu tư và phải có quỹ đất. Khi đã có đầy đủ các điều kiện này, TP kêu gọi đầu tư mới có hiệu quả hơn.

Nhưng hiện nay công tác này chưa làm được, phần lớn đều để nhà đầu tư tự nghiên cứu. “Phải tổ chức đấu thầu trong năm nay, chậm nhất là trong năm sau. Có thể chia thành nhiều đợt, xác định cách làm, không thể ngồi chờ nhà đầu tư tới” - ông Hoan nhấn mạnh. 

Vận dụng chính sách linh hoạt

Theo Phó Chủ tịch Trần Vĩnh Tuyến, ngoài các tuyến rạch, nhánh, rạch nhỏ do Nhà nước trực tiếp thực hiện chỉnh trang bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, bản thân nhóm dự án này cũng chiếm tỷ trọng lớn nguồn vốn đầu tư (tổng kinh phí bồi thường khoảng 21.518 tỷ đồng).

Trong khi đó hiện nay điều tiết ngân sách chung và nguồn vốn vay của Ngân hàng  Thế giới đang gặp khó khăn nhất định. Do vậy các nội dung còn lại của chương trình chỉnh trang và phát triển đô thị chủ yếu sử dụng nguồn xã hội hóa. Đây là nguồn lực chủ đạo huy động trong xã hội cùng tham gia đầu tư, để giảm áp lực chi từ ngân sách nhà nước. 

Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc huy động và sử dụng nguồn lực này đang gặp không ít khó khăn, như không có nhiều quỹ đất công có giá trị lớn để thanh toán cho nhà đầu tư. Để đảm bảo tính khả thi về mặt tài chính theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT), TP phải thu xếp được quỹ đất khác có giá trị tương đương để bù đắp phần kinh phí thiếu hụt giữa quỹ đất và chi phí đầu tư bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án.

Song khó khăn là các dự án chỉnh trang đô thị chưa nằm trong danh mục ưu tiên. Bởi ngân sách TP cùng lúc phải cân đối cho nhiều chương trình trọng điểm khác, nên dự án ven kênh vốn đầu tư lớn, không có nhiều nhà đầu tư đáp ứng được.

Phó Chủ tịch Trần Vĩnh Tuyến nhấn mạnh, để đạt được chỉ tiêu đề ra, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc. Cụ thể, phân loại và nhận diện phương thức thực hiện các dự án chỉnh trang đô thị dọc kênh rạch theo 3 nhóm.

Theo đó, từng quận huyện phải chủ động rà soát phân nhóm, xác định phương thức thực hiện của từng tuyến, kênh rạch để có cơ sở định hướng, vừa cân đối ngân sách vừa huy động nguồn lực xã hội hóa đầu tư, tiến hành tổ chức thực hiện, triển khai công việc phù hợp với từng nhóm, đảm bảo đồng bộ và hoàn thành chỉ tiêu của chương trình. 

Nhóm dự án thực hiện bằng nguồn vốn ngân sách TP đảm bảo cân đối. Dự báo từ nay đến hết năm 2020 hoàn thành di dời 8.436 căn, ước tính lũy kế giai đoạn 2015-2020 di dời được khoảng 10.114/13.827 căn (tính riêng dự án thực hiện bằng vốn ngân sách đạt tỷ lệ 73,2%). 

Nhóm thực hiện bằng nguồn vốn ngoài ngân sách gồm 9 dự án, quy mô di dời 8.024 căn nhà theo hình thức đối tác công tư (PPP), và xây dựng nhà ở thương mại kết hợp chỉnh trang đô thị.

Khó khăn lớn nhất đối với dự án này là trình tự đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án mất nhiều thời gian, tối thiểu 647 ngày đối với trường hợp đấu thầu, tối thiểu 572 ngày đối với trường hợp chỉ định nhà đầu tư, trong khi nhiệm vụ đang rất cấp bách, quỹ thời gian còn lại từ nay đến năm 2020 không đủ để hoàn thành chỉ tiêu đề ra.

Dự kiến 9 dự án nói trên sẽ hoàn thành thủ tục đầu tư vào năm 2019, tiến hành bồi thường, giải phóng mặt bằng sau năm 2020.