Tổng tài sản của HUD khoảng 15.729 tỷ đồng, doanh thu năm 2016 đạt 6.650 tỷ đồng, nợ phải trả lên tới 11.189 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 367 tỷ đồng. Dù kinh doanh có lãi, được Nhà nước giao quản lý, đầu tư kinh doanh khoảng 2.466ha đất, trong đó có nhiều khu đất vàng đô thị, nhưng HUD lại nợ ngân sách nhà nước (NSNN) hàng trăm tỷ đồng tiền sử dụng đất.
Nợ 700 tỷ đồng tiền sử dụng đất
Trong 2.466ha diện tích đất HUD được Nhà nước giao, công ty mẹ đang quản lý sử dụng hơn 234ha. Vì thế, số tiền sử dụng đất phải nộp NSNN tại thời điểm cuối năm 2016 lên tới 727,5 tỷ đồng chủ yếu thuộc công ty mẹ. Trong đó một số dự án BĐS do HUD đầu tư có dư nợ tiền sử dụng đất lớn, như dự án đô thị Vân Canh (Hà Nội) nợ 357,2 tỷ đồng; dự án đô thị Chánh Mỹ (Bình Dương) nợ 132,6 tỷ đồng; dự án đô thị Định Công (Hà Nội) nợ 2,1 tỷ đồng; dự án đô thị Mai Trai Nghĩa Phủ (Hà Nội) nợ 144,2 tỷ đồng.
Tiền phạt chậm nộp tiền sử dụng đất tại HUD theo xác định của cơ quan kiểm toán lên tới 91 tỷ đồng, tập trung tại dự án Chánh Mỹ 70 tỷ đồng và CC2 Văn Quán 7 tỷ đồng. Đến thời điểm kiểm toán, tháng 8-2017, công ty mẹ đã nộp bổ sung 144,2 tỷ đồng tại dự án Mai Trai Nghĩa Phủ.
Nguyên nhân chậm nộp tiền sử dụng đất tại HUD được xác định do dự án đô thị Vân Canh điều chỉnh quy hoạch, dự án đô thị sinh thái Chánh Mỹ dừng triển khai, dự án đô thị Định Công chưa phê duyệt quyết toán. Việc thực hiện nghĩa vụ tài chính đất đai tại một số công ty con của HUD tự kê khai, xác định không chính xác giá trị tiền phải nộp.
Một số dự án do các công ty con của HUD đầu tư như chung cư D1 của HUD8, chung cư cao tầng C (khối 1) lô CT3 của HUD3, chung cư cao tầng B1, B2 lô CT2 của HUD2 đầu tư tại khu đô thị mới Tây Nam hồ Linh Đàm, chưa xác định tiền sử dụng đất phải nộp, dù dự án đã đưa vào sử dụng.
Đáng lưu ý, tại Công ty TNHH MTV Dịch vụ nhà ở và khu đô thị (HUDS) đang quản lý sử dụng khoảng 5,6ha đất khu đô thị, trong đó 3,4ha đất có thể kinh doanh và 27.409m2 kiosque, nhưng chưa có văn bản giao, cho thuê lại đất giữa HUD và HUDS. Ngoài ra, HUDS cũng đang quản lý, sử dụng và kinh doanh 17.727m2 đất làm bãi đỗ xe, nhà văn hóa, chợ tại các khu đô thị do HUD đầu tư trong nhiều năm qua.
Trong các diện tích đất, kiosque, ngoại trừ 90m2 đất, 1.525m2 kiosque tầng 1 nhà chung cư Biên Hòa (Đồng Nai) đã hoàn thành các thủ tục pháp lý về giao đất, thuê đất, các diện tích đất, kiosque khác do HUDS quản lý, kinh doanh đều chưa hoàn thành các thủ tục pháp lý theo quy định Luật Đất đai. Và nếu xét theo quy hoạch, các thửa đất này là đất công cộng, dùng chung, nhưng đã được HUD hạch toán chi phí đầu tư vào diện tích căn hộ, quyền sử dụng đất đã chuyển nhượng cho khách hàng những năm qua.
Khối chung cư cao tầng do HUD đầu tư tại Tây Nam hồ Linh Đàm, Hà Nội dù chưa xác định tiền sử dụng đất nhưng dự án đã đưa vào sử dụng. Hiệu quả kinh doanh giảm sút
Đánh giá hiệu quả quản lý sử dụng vốn, tiền và tài sản nhà nước tại HUD, KTNN chỉ ra rằng trong năm 2016 hoạt động sản xuất kinh doanh của tổng công ty có lợi nhuận trước thuế 451,7 tỷ đồng.
Tuy nhiên, nếu so với năm 2015 hoạt động kinh doanh của HUD giảm cả về doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ, lợi nhuận trước thuế khoảng 130 tỷ đồng. Có thể thấy, việc sử dụng vốn, tài sản nhà nước của HUD năm 2016 thấp hơn năm 2015. Tuy nhiên, HUD vẫn có khả năng bảo toàn, phát triển vốn chủ sở hữu. Theo số liệu kiểm toán, tổng tài sản HUD hiện có khoảng 15.729 tỷ đồng, nợ phải trả 11.189 tỷ đồng, trong đó nợ ngắn hạn lên tới 9.254 tỷ đồng.
Kết luận kiểm toán cũng cho thấy, trong năm 2016 công ty mẹ HUD đã đầu tư vào 18 công ty con 1.847 tỷ đồng; đồng thời đầu tư vào 4 công ty liên doanh liên kết, Quỹ đầu tư Việt Nam, CTCP đầu tư hạ tầng Phú Quốc với số tiền khoảng 103 tỷ đồng.
Đánh giá hiệu quả đầu tư tài chính tại HUD, kết luận kiểm toán xác định tổng lợi nhuận HUD được chia từ các đơn vị kinh doanh có lãi trong năm 2016 khoảng 136 tỷ đồng, tăng 42% so năm 2015. Tuy nhiên, còn một số khoản đầu tư tài chính tại HUD không hiệu quả do kinh doanh thua lỗ, một số công ty con không có thông tin về kết quả kinh doanh.
Trong đó, CTCP Đầu tư phát triển nhà đô thị (HUDSE) lỗ lũy kế khoảng 1 tỷ đồng, Công ty HUD UIC lỗ 1 tỷ đồng, Công ty HUD 102 lỗ lũy kế 7,1 tỷ đồng… Riêng công ty mẹ HUD bỏ vốn liên kết kinh doanh tại Công ty liên doanh Janadeco lỗ 14,6 tỷ đồng, CTCP Sài Gòn - Rạch Giá lỗ 31,5 tỷ đồng.
Tổng doanh thu năm 2016 của HUD đạt 6.650 tỷ đồng, trong đó doanh thu bán hàng đạt 6.478 tỷ đồng, doanh thu từ hoạt động tài chính đạt 128,5 tỷ đồng, thu nhập khác đạt 32 tỷ đồng, lãi công ty liên doanh, liên kết đạt 11,5 tỷ đồng. Một số công ty con như HUD1, HUD4, HUD8, HUDS hạch toán doanh thu chưa đúng định kỳ, qua kiểm toán phải điều chỉnh tăng doanh thu 15,8 tỷ đồng. Đáng lưu ý, sau kiểm toán, tại công ty mẹ và 14 công ty con đa số có kết quả kinh doanh từ có lãi sang thua lỗ.
