Đầu mối Bộ Tài chính
Trong báo cáo giải trình tiếp thu dự án luật của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải, cho biết dự thảo đã tiếp thu ý kiến của đa số đại biểu (ĐB) Quốc hội khi bàn về vấn đề quản lý nợ công, đều cho rằng việc quy định 1 cơ quan làm đầu mối thống nhất quản lý vay nợ trong nước và nước ngoài là cần thiết.
Nghị quyết 07/NQ-TW của Bộ Chính trị (về chủ trương, giải pháp cơ cấu lại ngân sách nhà nước, quản lý nợ công để đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững) cũng đã đặt ra yêu cầu khắc phục tình trạng quản lý nợ công còn phân tán, chồng chéo, không rõ trách nhiệm, không gắn kết giữa việc vay nợ với việc quản lý ngân sách nhà nước và trả nợ công.
Luật Quản lý nợ công (sửa đổi) cần thể chế hóa chủ trương này, khắc phục tình trạng 3 cơ quan cùng tham gia vay nợ nước ngoài, dẫn đến thiếu sự gắn kết trong huy động, sử dụng, giải ngân vốn không sát với dự toán được giao, Quốc hội phải nhiều lần điều chỉnh, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn vay.
| Việc thống nhất đầu mối sẽ đưa được toàn bộ danh mục nợ về một cơ quan quản lý, từ đó có được bức tranh tổng thể về nợ trong nước, nợ ngoài nước, nợ dài hạn, nợ ngắn hạn, thay vì phải ghép nhiều mảnh ghép như hiện nay. Điều này sẽ phục vụ tốt hơn cho công tác phân tích nợ, giảm rủi ro của nợ; đồng thời đánh giá được tổng thể nhu cầu vay, hoặc có thể gộp được các khoản vay nhỏ thành các khoản vay lớn, giảm các đầu mối tài chính trung gian, từ đó giảm chi phí vay. ĐB Đinh Thị Bình (Phú Thọ) |
Tiếp thu ý kiến của nhiều ĐB, dự thảo luật quy định theo hướng: Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về nợ công. Bộ Tài chính là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về nợ công, trong đó quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Tài chính “chủ trì đàm phán, ký kết các thỏa thuận vay thương mại, các hiệp định khung, hiệp định vay cụ thể về vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ”; giao Chính phủ phân công cụ thể nhiệm vụ phối hợp của các bộ, ngành liên quan trong quản lý nhà nước về nợ công.
Quy định thống nhất đầu mối về nợ công còn gắn được trách nhiệm vay, phân bổ, sử dụng, cân đối nguồn, cũng như trách nhiệm nếu để xảy ra thất thoát lãng phí. Cùng với đó, việc thống nhất một đầu mối sẽ góp phần giảm được biên chế, tăng tính chuyên nghiệp của cán bộ công chức, phù hợp với chủ trương sắp xếp lại, tinh giản biên chế.
Theo ĐB Phạm Đình Cúc (Bà Rịa - Vũng Tàu), dự thảo luật đã hoàn thiện hơn về cả nội dung và thể thức văn bản. Việc thống nhất một đầu mối quản lý vay nợ trong nước và ngoài nước là cần thiết, phù hợp với các quy định của pháp luật hiện hành, thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết Trung ương 6 về cải cách bộ máy hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, trên nguyên tắc “một việc chỉ giao một cơ quan”. Chính điều này sẽ giúp việc quản lý nợ công tránh khỏi sự chồng chéo, phân tán hiện nay và phù hợp với thông lệ quốc tế.
ĐB Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) cũng cho rằng, cơ chế hiện nay giao cho 3 cơ quan cùng đàm phán, ký kết vay nợ (Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch - Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước) sẽ phát sinh bất cập trong trường hợp cần xác định trách nhiệm chính quản lý ODA. Mặt khác, rất khó kiểm soát chỉ số an toàn nợ công cũng như hạn mức vay. Thực tế, 5 năm qua (2011-2015), mức vay nợ của Chính phủ tăng rất cao, dẫn đến nợ công tăng nhanh, tính riêng dư nợ của Chính phủ đến cuối năm 2015 đã tăng 6,5 lần so với năm 2011.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo - tỉnh Lâm Đồng phát biểu tại phiên họp. Quản chặt hơn chuyện vay, nợ
Giải trình về một số về một số vấn đề được các ĐB nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết để đảm bảo nợ công an toàn, bền vững, ban soạn thảo đã bổ sung vào dự thảo quy định hệ thống công cụ quản lý nợ công bền vững, như chỉ tiêu an toàn nợ công, nợ chính phủ, nợ nước ngoài của quốc gia, kế hoạch vay trả nợ công 5 năm, chương trình quản lý nợ trung hạn 3 năm…
Dự thảo luật đã đưa ra những quy định làm rõ, siết chặt hơn về phạm vi bảo lãnh chính phủ, vay về cho vay lại, vốn vay nước ngoài… để giảm thiểu rủi ro, không làm gia tăng khoản nợ cho ngân sách. Về phân công chức năng nhiệm vụ của các cơ quan trong quản lý nợ công, qua thảo luận, còn có ý kiến khác nhau, và cũng là sự khác nhau giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ, do đó Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo để nghiên cứu, tiếp thu giải trình với Quốc hội, để Quốc hội quyết định trong thời gian tới.
Liên quan đến vấn đề vay nợ của Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Bộ trưởng Dũng cho biết do lãi suất 5-7%, cao hơn vốn vay trong nước 15 năm, Việt Nam đã dừng nhận các khoản vay ưu đãi từ Hiệp hội phát triển Quốc tế (IDA) thuộc WB, nên nhiều khoản vay, dự án sau khi tính toán đã báo cáo Chính phủ không vay nữa.
Bên cạnh đó, những hiệp định chuẩn bị đàm phán nằm ngoài kế hoạch đầu tư công trung hạn Quốc hội đã thông qua (khoảng 300.000 tỷ đồng), đến tháng 6-2016 các hiệp định đã ký chưa giải ngân còn khoảng 22-23 tỷ USD, tức trên 500.000 tỷ đồng. Tức nguy cơ vượt quá 300.000 tỷ đồng của nhiệm kỳ này đã hiện rõ. Trong khi đó các nhà tài trợ rất muốn cho chúng ta vay, nhưng đây là thời điểm cần lựa chọn các khoản vay phù hợp, lựa chọn giữa vay hay không vay nếu chúng ta làm tốt việc quản lý nợ, kế hoạch tài chính, kế hoạch đầu tư công trung hạn, và quan trọng là sử dụng các khoản vay có hiệu quả không.
