Lo doanh nghiệp “chết trên sân nhà”
Về vấn đề hàng nước ngoài “đội lốt” hàng Việt Nam, đại biểu (ĐB) Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) đánh giá, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời rất đúng về nguy cơ hàng nước ngoài lợi dụng các hiệp định thương mại của Việt Nam để mượn đường đi nước thứ ba.
Tuy nhiên, vấn đề quan trọng nhất Bộ trưởng chưa trả lời được đó là lỗ hổng rất lớn về pháp luật, hàng rào kỹ thuật chưa đủ mạnh để kiểm soát tình hình. Chính sự thiếu minh bạch này đã làm cho nhiều doanh nghiệp như kiểu Asanzo không biết mình có vi phạm không và như vậy đã đẩy người dân, doanh nghiệp vào thế rủi ro rất cao.
“Việt Nam là nền kinh tế mở, doanh nghiệp Việt Nam “chết ngay trên sân nhà” là điều đang diễn ra. Chúng ta có giải pháp gì để hỗ trợ cho các doanh nghiệp?”, ĐB Nguyễn Tiến Sinh chất vấn trước khi kết thúc buổi chất vấn chiều 6-11.
Trả lời vấn đề ĐB Nguyễn Tiến Sinh nêu ra, sáng 7-11, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, Nghị định 43 quy định về nhãn hàng hóa đã giao trách nhiệm cho các doanh nghiệp, nhà sản xuất tự kê khai và ghi nhãn mác hàng hóa.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đã xuất hiện hành vi lừa dối người tiêu dùng như vụ Khaisilk và câu chuyện chưa rõ ràng trong hướng dẫn về ghi xuất xứ với hàm lượng như thế nào trong trường hợp Asanzo.
Năm 2018, Bộ Công thương đã báo cáo với Thủ tướng Chính phủ, đề xuất việc xây dựng văn bản hướng dẫn ghi chứng nhận xuất xứ cho các sản phẩm hàng hoá sản xuất tại Việt Nam. Bộ Công thương xác định đây là việc khó nên đã xin ý kiến các bộ ngành trong xây dựng thông tư.
Sau gần 1 năm, bộ đã hoàn thành dự thảo và tổ chức lấy ý kiến. Qua 2 vòng lấy ý kiến cho thấy, vẫn cần phải nghiên cứu kỹ hơn nữa để tránh tình trạng có thể ảnh hưởng đến lợi ích của chúng ta trong các hoạt động thương mại quốc tế.
Câu trả lời của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khiến nhiều ĐB không hài lòng. ĐB Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) chất vấn: Chúng tôi cần Bộ trưởng trả lời khi nào thì xong quy định xuất xứ và nhãn hàng hóa sản xuất tại Việt Nam nhưng Bộ trưởng chỉ mô tả quy trình để ra thông tư về những khó khăn phức tạp nên vẫn chưa ban hành được.
“Thông tư là quyền của Bộ trưởng, phụ thuộc vào thái độ và sự quyết tâm của Bộ trưởng. Tôi và cử tri cần Bộ trưởng trả lời khi nào có thông tư này, khi hàng giả, hàng không rõ xuất xứ đang tràn lan. Ai cũng thấy cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang gay gắt, vì thế, vấn đề xuất xứ hàng hóa càng trở nên gay cấn và phức tạp nhất”, ĐB Nguyễn Anh Trí chất vấn.
ĐB Mai Sỹ Diến (Thanh Hóa) tranh luận lại: Các nước đang bị Mỹ, EU trừng phạt thương mại sẽ lợi dụng Việt Nam để vi phạm và điều này dẫn đến hệ lụy là Việt Nam sẽ trở thành nạn nhân, bị các nước điều tra áp thuế chống phá giá và áp thuế tự vệ, thiệt hại cho doanh nghiệp Việt Nam làm ăn chân chính. Trách nhiệm của Bộ trưởng?
Cho rằng việc xây dựng thông tư quy định về cách xác định sản phẩm, hàng hóa là vấn đề phức tạp, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, sau khi xin ý kiến 2 tháng, bộ tiếp nhận rất nhiều ý kiến đa dạng, nhiều khía cạnh kỹ thuật đòi hỏi phải có sự cân nhắc.
“Chúng tôi sẽ làm hết trách nhiệm chứ không phải là thiếu kiên quyết hoặc một thái độ vô cảm”, ông Trần Tuấn Anh nói và cho biết, cuối năm nay, Bộ Công thương sẽ phối hợp cùng các bộ ngành có liên quan rà soát lại tính chất pháp lý cũng như cơ sở của thông tư để đảm bảo văn bản pháp quy này được ban hành và đi vào cuộc sống.
Nhiều dự án điện chậm tiến độ
Liên quan đến vấn đề thiếu điện, đầu tư dự án điện, trả lời ý kiến các ĐB với tư cách phụ trách lĩnh vực, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, mặc dù năm vừa qua còn nhiều khó khăn nhưng ngành điện, Bộ Công thương và các tập đoàn kinh tế nhà nước, nhà đầu tư đã nỗ lực, cố gắng đầu tư phát triển hệ thống điện, cung ứng đầy đủ điện.
Năm 2019, điện năng sản xuất 240 tỷ kWh, tăng trên 10% so với năm 2018. Tuy nhiên, việc phát triển điện năng gặp nhiều khó khăn mà nếu không có giải pháp hữu hiệu tháo gỡ sẽ dẫn đến nguy cơ thiếu điện những năm tới.
Cũng theo Phó Thủ tướng, việc dừng xây dựng nhà máy điện hạt nhân; đầu tư các nguồn điện than khó khăn do lo ngại về môi trường; nhiều dự án điện chậm tiến độ… đã ảnh hưởng đến cung ứng điện. Hiện có 60 dự án điện đang đầu tư, 35 dự án chậm tiến độ 1-5 năm, thậm chí dài hơn với tổng công suất 39.000MW.
Thực tế này dẫn đến nguy cơ thiếu điện năm 2019 nên Thủ tướng Chính phủ quyết định điều chỉnh Quy hoạch điện VII để bổ sung nguồn điện tái tạo như: điện mặt trời, điện gió. Do đó, chưa đầy 2 năm, ngành điện đã huy động được 4.500MW điện mặt trời, gần 400MW điện gió, bù đắp thiếu hụt và đáp ứng nhu cầu đủ điện cho sinh hoạt của người dân.
Phó Thủ tướng cho biết, đến năm 2030, nhu cầu đầu tư điện rất lớn, với khoảng 130 tỷ USD, bình quân 12 tỷ USD/năm. Nhu cầu vốn lớn như vậy nên rất khó khăn để có thể huy động và đây cũng là nguyên nhân chính gây ra sự chậm trễ của nhiều dự án điện hiện nay.
Nói thêm về các khó khăn, theo Phó Thủ tướng, việc giải tỏa công suất nguồn điện khó khăn do đầu tư dây tải điện chậm hơn đầu tư nguồn điện và thiếu đồng bộ; nhu cầu nhiên liệu cho các nhà máy nhiệt điện than và khí ngày càng ngày càng lớn (dự tính đến năm 2025, chúng ta nhập khoảng 31 triệu tấn than, 22 triệu tấn khí hoá lỏng và đến năm 2030 con số tương ứng là 50 triệu tấn và 12,5 triệu tấn).
Để cung ứng điện giai đoạn năm 2021-2030, Chính phủ sẽ tập trung xây dựng Quy hoạch điện VIII (dự kiến năm 2021), trong đó xác định rõ quy mô công suất nguồn từng giai đoạn và cơ cấu nguồn điện, trong đó tăng nguồn điện tái tạo, điện khí; xác định không gian phân bổ điện hợp lý, tận dụng tiềm năng của các địa phương; bố trí nguồn điện phù hợp nhu cầu địa phương, tránh mất cân đối; tập trung đầu tư đường truyền tải đẩy nhanh tiến độ các dự án điện khí; sớm xác định quy mô nguồn điện khí để bổ sung quy hoạch…
Dự án điện khí Bạc Liêu làm nóng chất vấn
ĐB NGUYỄN HUY THÁI (Bạc Liêu): Dự án Nhà máy điện khí Bạc Liêu được Thủ tướng đồng ý về nguyên tắc từ 18 tháng trước. Đến nay, tròn 12 tháng sau khi nhà đầu tư hoàn thành thủ tục theo yêu cầu của Bộ Công thương, dự án vẫn chưa triển khai. Vì sao chậm trễ như vậy và bao giờ dự án này sẽ triển khai?
Bộ trưởng TRẦN TUẤN ANH: Bộ đã 2 lần báo cáo Chính phủ về bổ sung dự án vào quy hoạch điện lực. Báo cáo mới đây nhất vừa gửi Chính phủ vào cuối tháng 10.
Chủ tịch Quốc hội NGUYỄN THỊ KIM NGÂN: Bao giờ giải quyết, hiện rất chậm, tới 18 tháng, trong khi các thủ tục đầu tư, ý kiến Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đủ. Bộ trưởng cho biết từ giờ tới cuối năm có giải quyết được không?
Bộ trưởng TRẦN TUẤN ANH: Bộ cũng mong sớm có quyết định triển khai dự án vì thực tế đang thiếu điện. Tôi chắc cũng không thể nói được khi nào triển khai vì còn chờ Thủ tướng ý kiến. Hy vọng sẽ vào đầu năm 2020.
ĐB LÊ THANH VÂN (Cà Mau): Bộ Công thương cho rằng dự án chậm vì vướng Luật Quy hoạch. Chủ tịch Quốc hội đã khẳng định dự án này không vướng Luật Quy hoạch. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ủy ban Kinh tế là cơ quan chủ trì, thẩm tra luật cũng nói tương tự. Như vậy là Bộ Công thương không tuân thủ cam kết với nhà đầu tư. Đây là dự án kỳ vọng thu hút đầu tư vào ĐBSCL, nơi được Đảng và Quốc hội rất quan tâm nhưng Bộ Công thương không tích cực, thậm chí là cố ý làm trái Luật Quy hoạch. Đề nghị thủ tướng chỉ đạo triển khai ngay dự án này.
Bộ trưởng TRẦN TUẤN ANH: Bộ Công thương sẽ nghiêm túc tiếp thu và sẽ rà soát lại.
Phó Thủ tướng TRỊNH ĐÌNH DŨNG: Ở dự án này, nhà đầu tư đề nghị đầu tư công suất 3.200MW và Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý chủ trương bổ sung dự án vào quy hoạch, đồng thời yêu cầu Bộ Công thương tính toán tổng thể, đảm bảo cơ cấu nguồn trong tổng thể dự án điện khí. Bộ Công thương đã thực hiện chỉ đạo nhưng mới trình bổ sung 800MW nên rất khó trong việc lập kế hoạch đầu tư tổng thể, đặc biệt là cảng. Vì vậy, đề nghị Bộ Công thương xem xét kỹ thêm, bổ sung quy hoạch để đầu tư đồng bộ vì cảng phải làm trước. Quan điểm của Thủ tướng Chính phủ là ủng hộ dự án, đặc biệt là đầu tư điện khí phía Nam để bù đắp thiếu hụt, giảm vận tải.
