VASEP kiến nghị Chính phủ gỡ khó cho thủy sản nhập khẩu

(ĐTTCO) - Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa có thư kiến nghị gửi lên Chính phủ đề nghị được tháo gỡ những khó khăn vướng mắc cho các doanh nghiệp (DN) về các quy định liên quan đến hoạt động kiểm tra hàng thủy sản nhập khẩu.
Theo nội dung thư kiến nghị của VASEP, hoạt động kiểm tra nhà nước đối với hàng thủy sản nhập khẩu được thực hiện theo các quy định tại các thông tư về “kiểm dịch” của Bộ NNPTNT bao gồm Thông tư 26/2016/TT-BNNPTNT (TT26/2016), Thông tư 36/2018/TT-BNNPTNT (TT36/2018) và Thông tư 11/2021/TT-BNNPTNT (TT11/2021) là chưa phù hợp với nhóm sản phẩm thuỷ sản chế biến dùng làm thực phẩm.
Với các Thông tư nêu trên, các sản phẩm chế biến từ động vật, sản phẩm động vật hoặc sản phẩm có chứa “sản phẩm động vật” thuỷ sản (dưới dạng đông lạnh, hàng khô, nấu chín, ăn liền… chủ yếu là chế biến đông lạnh) vẫn đang tiếp tục thuộc danh mục phải “kiểm dịch”, khiến quy mô, số lượng lô hàng phải kiểm dịch là rất lớn khi gần như 100% các container hàng phải kiểm tra trước khi thông quan. 
VASEP kiến nghị Chính phủ gỡ khó cho thủy sản nhập khẩu ảnh 1 Xuất khẩu thủy hải sản đang là một trong những mũi nhọn chủ lực trong xuất khẩu của Việt Nam, tuy nhiên trong những năm qua ngành thủy sản Việt Nam cũng phải nhập khẩu rất nhiều nguyên liệu đầu vào từ bên ngoài.
Việc duy trì mở rộng các đối tượng và danh mục “hàng chế biến” làm thực phẩm phải kiểm dịch được quy định tại 3 Thông tư trên là biện pháp quá mức và không cần thiết, chưa phù hợp với chủ trương cắt giảm danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành của Chính phủ, với quy định pháp luật cũng như thông lệ quốc tế hiện hành.
Cụ thể, cùng trong một hệ thống kiểm tra chuyên ngành sản phẩm thủy sản (dùng làm thực phẩm) của Bộ NNPTNT nhưng quy định hoạt động kiểm tra đối với hàng xuất khẩu và hàng nhập khẩu lại đang hoàn toàn khác nhau cả về tên gọi và cách thức thực hiện.
Đối với sản phẩm thủy sản xuất khẩu, thực hiện kiểm tra, chứng nhận ATTP theo Thông tư 48/2013/TT-BNNPTNT - trừ việc có bổ sung kiểm dịch một số sản phẩm tươi/sống sang thị trường Hàn Quốc, Úc, Trung Quốc có yêu cầu kiểm dịch với các tác nhân gây bệnh trên tôm/cá (virus gây đốm trắng, đầu vàng….) theo OIE. Danh mục và cơ chế, phương thức kiểm tra đã áp dụng theo nguyên tắc quản lý rủi ro dựa trên lịch sử tuân thủ và mức độ điều kiện sản xuất đáp ứng ATTP.
Đối với sản phẩm thủy sản nhập khẩu, hoạt động kiểm tra được gọi là “kiểm dịch” theo 3 thông tư kể trên (26/2016, 36/2018, 11/2021) mặc dù các chỉ tiêu/tác nhân áp dụng kiểm tra là các chỉ tiêu ATTP được tham chiếu từ QCVN 8-3:2012/BYT của Bộ Y tế (quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với ô nhiễm vi sinh vật trong thực phẩm). Danh mục và cơ chế-phương thức chưa theo nguyên tắc quản lý rủi ro.
Hiện nay có hơnn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ đang nhập khẩu sản phẩm thủy sản của Việt Nam (hơn 85% là chế biến đông lạnh, số còn lại là đồ hộp, hàng khô…) để dùng làm thực phẩm cho người đều chỉ áp dụng kiểm tra ATTP đối với các lô hàng sản phẩm thuỷ sản của Việt Nam và các nước xuất khẩu, và gọi rõ là kiểm tra ATTP nhập khẩu với nhóm sản phẩm này. Còn quy định của Việt Nam thì gọi là “kiểm dịch” đã gây nên sự không thống nhất.
Các lô hàng sản phẩm thủy sản xuất khẩu (của Việt Nam và nhiều nước) được cấp giấy “chứng nhận an toàn thực phẩm (Health Certificate)” chứ không phải là “chứng nhận an toàn dịch bệnh (Veterinary Certificate)”.
Ngoài ra, theo các quy định hiện hành của Việt Nam, đang có sự mở rộng khái niệm “sản phẩm động vật” ở các văn bản dưới Luật so với Luật Thú y và Luật ATTP. Trong các văn bản dưới Luật, khái niệm “sản phẩm động vật” đã được mở rộng quá mức so với quy định tại Luật Thú y và mâu thuẫn với Luật ATTP khiến nhiều sản phẩm thủy sản chế biến dùng làm thực phẩm đều được đưa vào diện kiểm dịch. Điều này cũng mâu thuẫn với các nguyên tắc kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu theo quy định của Chính phủ và bất cập với các thông lệ quốc tế.
Do đó, Hiệp hội VASEP đề nghị Chính phủ bỏ quy định phải kiểm dịch đối với sản phẩm thủy sản chế biến đông lạnh dùng làm thực phẩm nhập khẩu về để sản xuất xuất khẩu, gia công hàng xuất khẩu, không tiêu thụ trong nước. Bỏ quy định kiểm dịch đối với các sản phẩm thủy sản chế biến nhập khẩu tiêu thụ nội địa được đánh giá không có nguy cơ lây lan dịch bệnh thủy sản vào Việt Nam (các thuỷ sản chế biến dưới dạng đông lạnh, hàng khô… dùng làm thực phẩm cho người). 
Đồng thời, tối ưu hoá các quy định về kiểm dịch với thuỷ sản sống, tươi, ướp lạnh là đối tượng chủ yếu lây lan dịch bệnh thủy sản trên nguyên tắc là vừa đảm bảo an toàn dịch bệnh nhưng cũng vừa đảm bảo yêu cầu hội nhập quốc tế (theo các nguyên tắc vệ sinh thú y của Tổ chức Thú y Thế giới (OIE) và các nguyên tắc kiểm dịch nhập khẩu của các thị trường nhập khẩu chính như EU, Mỹ,…) trong cán cân thương mại với các nước và trên cơ sở đánh giá nguy cơ đối với từng dòng hàng và lịch sử tuân thủ của các doanh nghiệp, không kiểm “dàn hàng ngang” 100%.
Bên cạnh đó, sớm hoàn tất việc số hóa thủ tục kiểm dịch nhập khẩu để đưa các thủ tục này lên Cổng Thông tin một cửa Quốc gia, không bắt buộc DN phải nộp hồ sơ giấy và sửa đổi 3 Thông tư nêu trên (26/2016, 36/2018 và 11/2021) của Bộ NNPTNT ngay trong Quý I-2022 để phân định rõ hoạt động kiểm tra nhập khẩu phù hợp với các danh mục sản phẩm khác nhau.

Các tin khác