Sống khỏe cùng bệnh thận trong mùa dịch Covid-19

(ĐTTCO) - Cách đây 1 năm nhiều trường hợp người bệnh thận mạn tính tại Bệnh viện Đà Nẵng mắc Covid-19 đã tử vong. Nhiều người đã hoang mang có nên đi khám bệnh không? Phải làm như thế nào khi không thể lên TP khám bệnh? Phải làm sao để tránh bị lây nhiễm? Có nên chích ngừa không? Làm sao để người bệnh thận mạn tính vẫn sống an toàn, vui khỏe vượt qua đại dịch? 

Bệnh thận và Covid-19 có liên quan như thế nào?
Người mắc bệnh thận bị giảm chức năng thận với độ lọc cầu thận ước đoán nhỏ hơn 60ml/phút/1,73m2 da, đồng thời gây tổn thương thận như tiểu albumin, cặn lắng nước tiểu bất thường, bất thường về cấu trúc thận kéo dài trên 3 tháng và ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh.
Tần suất bệnh thận mạn tính từ 10-15% dân số, ước tính có khoảng 850 triệu người trên thế giới đang mắc bệnh. Khi thận bị suy chức năng tiến triển, người bệnh sẽ mệt mỏi, kém tập trung, ăn kém, nôn ói, thiếu máu, tăng huyết áp, thậm chí hôn mê, co giật. Một khi tiến triển đến suy thận giai đoạn cuối, người bệnh sẽ tử vong nếu không áp dụng các biện pháp điều trị thay thế thận như chạy thận nhân tạo, lọc màng bụng, ghép thận. 
Covid-19 là bệnh lý đường hô hấp nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến thận. Virus SARS-CoV-2 sẽ gây tổn thương trực tiếp làm hoại tử tế bào ở thận hoặc gián tiếp thông qua các đáp ứng viêm, tổn thương nội mạc mạch máu, tình trạng tăng đông, thiếu oxy cho mô, thiếu nước… Tất cả các yếu tố này gây nên tình trạng tổn thương thận cấp với nguy cơ 30-50% các trường hợp người bệnh nhập hồi sức tích cực, làm tăng tỷ lệ tử vong lên tới 40-60% những người bệnh này.
Sống khỏe cùng bệnh thận trong mùa dịch Covid-19 ảnh 1 ThS. BS Huỳnh Ngọc Phương Thảo, Trưởng khoa Nội thận - Thận nhân tạo,
Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM
Một số người bệnh sống sót được cũng có thể dẫn tới suy thận giai đoạn cuối, phải điều trị thay thế thận lâu dài. Ngược lại, nếu mắc bệnh thận mạn tính, virus sẽ phát triển nhanh chóng. Thực ra bản thân bệnh thận mạn tính không làm tăng nguy cơ nhiễm virus. Tuy nhiên, người bệnh có thể dễ mắc bệnh hơn nếu hệ miễn dịch bị suy yếu do uống thuốc chống thải ghép khi ghép thận, chạy thận nhân tạo, suy thận mạn giai đoạn cuối.
Nếu nhiễm Covid-19, người bệnh thận mạn dễ bị bệnh nặng hơn người bình thường, chức năng thận càng bị sụt giảm nhiều hơn. Nếu bệnh thận càng nặng, hậu quả của Covid-19 càng nặng nề hơn, nguy cơ nhập viện và tử vong cao hơn rất nhiều. Nguy cơ này thậm chí còn cao hơn nếu có các bệnh đi kèm như đái tháo đường, bệnh tim mạch, béo phì hay bệnh phổi. Một nghiên cứu trên 3.285 người bệnh chạy thận nhân tạo tại Anh quốc cho thấy, nguy cơ tử vong do Covid-19 trên nhóm này gấp 21 lần so với người bình thường.
Người mắc bệnh thận mạn tính cần làm gì
Tuân thủ các biện pháp phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm. Người bệnh mắc bệnh thận mạn có nguy cơ diễn tiến nặng nếu nhiễm Covid-19. Vì vậy, cần áp dụng mọi biện pháp phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm như: Tránh tiếp xúc, giữ khoảng cách trên 2m. Mang khẩu trang có chất lượng và kín, có thể mang 2 khẩu trang ở nơi công cộng. Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước sạch. Luôn mang theo dung dịch sát khuẩn tay nhanh. Chú ý sát khuẩn tay sau khi sờ vào bất cứ vật gì ở nơi công cộng như khóa vòi nước, nút bấm ở máy rút tiền tự động, tay vịn cầu thang… Tránh sờ vào mắt, mũi và miệng nếu chưa rửa tay… 
Tuân thủ chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ. Điều trị bệnh thận mạn là một phần trong cuộc sống người bệnh, không thể nào bỏ qua được dù bất kỳ hoàn cảnh nào. Người bệnh cần tuân thủ chế độ điều trị, chế độ ăn kiêng đảm bảo đầy đủ năng lượng và chất dinh dưỡng theo bác sĩ hướng dẫn.
Nếu không thể đến bệnh viện tái khám do đang trong thời gian giãn cách, hoặc đang cư trú trong khu vực bị phong tỏa, người bệnh phải liên hệ với bác sĩ để thông báo về tình hình sức khỏe và tìm giải pháp để duy trì thuốc đang uống, đặc biệt đối với những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch như ghép thận hoặc mắc bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ bằng các phương tiện như điện thoại, email, zalo, viber, messenger…
Dự trữ thực phẩm, thuốc cần thiết. Nếu có thể, cần mua dự trữ những thức ăn kiêng mà người suy thận thường sử dụng cùng các gia vị, đồ gia dụng cần thiết. Người bệnh cần lên danh sách và lập kế hoạch mua dự trữ những thứ này. Nên có sẵn thuốc uống trong 30 ngày. Hiện nay, BHYT có thể cho phép cấp thuốc trong 90 ngày nếu tình trạng bệnh lý cho phép.
Bên cạnh đó, cần duy trì chạy thận nhân tạo. Nếu người bệnh đang chạy thận nhân tạo, điều quan trọng là phải tiếp tục chế độ điều trị đang có, không được bỏ cữ chạy thận nào. Được lọc máu đầy đủ sẽ giúp cho hệ miễn dịch mạnh mẽ và ít nguy cơ lây nhiễm virus hơn. Mặt khác, việc bỏ các cữ chạy thận có thể dẫn đến các biến chứng như phù phổi cấp, tăng kali máu làm nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh hoặc làm cho người bệnh phải nhập viện cấp cứu, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh tại bệnh viện, làm tăng gánh nặng cho nhân viên y tế. 
Hiện nay, tất cả các cơ sở chạy thận nhân tạo cũng áp dụng các biện pháp phòng tránh lây lan virus. Nếu người bệnh có dấu hiệu nghi nhiễm Covid-19, tiếp xúc gần với người nghi nhiễm, hoặc ở trong khu cách ly, phong tỏa, cần gọi điện thoại báo trước cho cơ sở chạy thận nhân tạo để được hướng dẫn, được giới thiệu đến nơi chạy thận an toàn tránh lây nhiễm cho cộng đồng.
Chọn phương pháp lọc màng bụng, đây là biện pháp điều trị thay thế thận thích hợp trong mùa dịch Covid-19 và được Bộ Y tế khuyến cáo ưu tiên áp dụng nếu không có chống chỉ định. Với phương pháp này, người bệnh có thể tự làm tại nhà, ít nguy cơ tiếp xúc với người bệnh khác, nhân viên y tế trong bệnh viện, không phải di chuyển từ nhà đến bệnh viện 3 lần/tuần, không phải phụ thuộc vào máy móc của trung tâm thận nhân tạo nên đặc biệt thích hợp trong thời gian giãn cách xã hội. Người bệnh có thể thăm khám bệnh từ xa, trao đổi với bác sĩ qua điện thoại.
Đối với những người bị suy giảm miễn dịch, không nên chích vaccine sống làm giảm độc lực. Tốt nhất nên chích loại vaccine chứa mRNA. Các vaccine này có thể giúp cơ thể nhận ra và chống lại virus, nên bạn sẽ ít khả năng mắc bệnh hơn. Hoặc nếu có nhiễm virus sẽ ít bị bệnh nặng hơn và tỷ lệ nhập viện hoặc tỷ lệ tử vong thấp hơn, hồi phục sớm hơn. CDC khuyến cáo người mắc bệnh thận mạn là đối tượng ưu tiên chích ngừa Covid-19. 

Các tin khác