Sau Brexit, Scotxit lại đến Wexit

(ĐTTCO) - Thủ tướng Anh Boris Johnson đã có chuyến công du tới Edinburgh, Scotland vào 29-1 để nhấn mạnh việc chính phủ triển khai vaccin Covid-19 trong nỗ lực kêu gọi đất nước ly khai. 
Thị trấn Conwy yên bình với cộng đồng ở Quận Conwy trên bờ biển phía bắc xứ Wales
Thị trấn Conwy yên bình với cộng đồng ở Quận Conwy trên bờ biển phía bắc xứ Wales

Ông có thể được khuyên nên thực hiện chuyến đi ủng hộ công đoàn tiếp theo của mình đến Cardiff ở Wales, nơi sự ủng hộ dành cho Wexit, nền độc lập của xứ Wales, đang gia tăng.

Vào 1-2020, chỉ có 2.000 thành viên của nhóm vận động ủng hộ độc lập YesCymru. Một năm sau, số lượng thành viên của YesCymru là 17.000, có lẽ đây là một dấu hiệu cho thấy con rồng đỏ nổi tiếng của xứ Wales đang bắt đầu kéo lại dây xích của nó.

YesCymru là một nhóm gây áp lực độc lập tách biệt với đảng dân tộc chủ nghĩa của xứ Wales là Plaid Cymru, có ba nghị sĩ ở Westminster, và thành viên chủ yếu bao gồm những người trẻ tuổi.

Một cuộc thăm dò được công bố trên The Sunday Times vào cuối tuần trước cho thấy rằng trong khi chỉ 23% cử tri xứ Wales ủng hộ nền độc lập hoàn toàn, 31% muốn xem một cuộc trưng cầu dân ý trong 5 năm tới. Sau đó, có những người được mô tả là “người ham học hỏi”, những người xứ Wales bắt đầu xem xét khả năng độc lập.

Xứ Wales chỉ bỏ phiếu sít sao cho cuộc trưng cầu dân ý về việc thoái vị của cựu thủ tướng Tony Blair vào năm 1997 thành lập quốc hội xứ Wales hoặc Senedd, giành quyền lực mới cho đất nước trong các lĩnh vực như y tế và giáo dục.

Viết trên tờ The Sunday Times vào tuần trước, Guto Harri, người từng là giám đốc truyền thông của ông Johnson khi ông còn là thị trưởng London, đã chỉ ra cách các cử tri cho Đảng Lao động, theo truyền thống là đảng lớn nhất ở Wales, cũng chia rẽ về vấn đề độc lập.

Ông viết: “Sự chia rẽ giữa các cử tri Lao động cũng rất đáng chú ý: 38% theo phe độc lập và 39% phản đối. Tony Blair đã trao quyền lực cho xứ Wales để cố gắng tiêu diệt nền độc lập, nhưng quá trình này dường như đang thúc đẩy nó.”

Xứ Wales đã bỏ phiếu đồng ý với Anh trong cuộc trưng cầu dân ý của EU năm 2016 với 52% ủng hộ Brexit, so với chỉ 38% cử tri Scotland.

Nhưng cũng giống như ở Anh, cử tri trẻ xứ Wales có xu hướng muốn ở lại EU hơn, và chính thế hệ trẻ đứng sau làn sóng ủng hộ Wexit.

Roger Awan-Scully, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Cardiff và là một chuyên gia trong lĩnh vực phân quyền, cho biết: “Đã có một sự gia tăng quan tâm đến nền độc lập cho Wales trong hai đến ba năm qua.

“Anh [UK] đã làm rất tốt trong việc thúc đẩy cuộc tranh luận đó. Rất nhiều điều xảy ra trước đại dịch và liên quan nhiều hơn đến Brexit, điều này đã làm mất uy tín của nước Anh [Britain] như một ngọn hải đăng của sức mạnh và sự ổn định.”

Tháng đầu tiên của Brexit đã ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến các cảng Holyhead và Fishguard của xứ Wales. Tương ứng 50% và 60% các chuyến phà chở hàng giữa hai cảng và Dublin, Ireland đã ngừng tuyến kể từ khi Anh rời khỏi liên minh thuế quan EU vào 31-12.

Các chuyến đi thẳng từ Ireland đến Pháp và Hà Lan đã tăng 500% khi các xe tải tìm cách tránh sự hỗn loạn hải quan trên cây cầu đất liền của Anh đến châu Âu lục địa, mặc dù tuyến đường thường nhanh hơn nhiều.

“Điều này rất đáng lo ngại, đó là thời điểm yên tĩnh nhất từ trước đến nay, Holyhead giống như một thị trấn ma” - Carwyn Jones, một ủy viên hội đồng của đảng dân tộc chủ nghĩa xứ Wales Plaid Cymru trên đảo Anglesey của xứ Wales, nơi Holyhead tọa lạc. Ông cho biết các cảng cung cấp khoảng 650 việc làm tại địa phương.

Ông Jones nói: “Ở Anglesey, chúng tôi đã mất hết ngành này đến ngành khác trong những năm qua. Không có gì còn lại ngoại trừ cảng, du lịch và nông nghiệp.”

Việc ông Johnson không trả lời được những lo ngại của xứ Wales khi được hỏi về Bắc Ireland và báo cáo về tình trạng thiếu hàng tại các siêu thị đã đổ thêm dầu vào lửa.

Ông Johnson cho biết đầu tháng này: “Tôi tin rằng mọi thứ đang trôi chảy rất suôn sẻ từ GB đến NI, đến mức nhiều người vận chuyển đang sử dụng tuyến đường đó hơn là tuyến Holyhead-Dublin. Tôi sẽ không phủ nhận rằng có những vấn đề về mọc răng và những vấn đề mà chúng ta cần phải giải quyết.”

Angharad Owen, người có tiệm bánh mì Holyhead Bread Basket đã có mặt trong gia đình cô trong 130 năm, đã bỏ phiếu cho Brexit vào năm 2016 vì “Tôi thích ý tưởng cố gắng chăm sóc bản thân”. Cô trích dẫn sự phổ biến rộng rãi của thịt cừu New Zealand nhập khẩu giá rẻ khi những cánh đồng xung quanh cô đầy cừu xứ Wales.

Những cử tri như cô có thể thất vọng, đặc biệt nếu Anh ký một thỏa thuận thương mại với New Zealand trong năm nay như dự kiến. Owen cho biết anh trai cô, một người ủng hộ Đảng Lao động trung thành hiện đang trở nên “tò mò”.

“Anh ấy nói rằng chúng tôi bán rất nhiều nước của xứ Wales cho Anh.”

Những lo sợ về ảnh hưởng kinh tế sẽ quá sức chịu đựng đã kìm hãm khát vọng độc lập. Nhưng những người ủng hộ Wexit tin rằng quốc gia nhỏ bé, nổi tiếng với dàn hợp xướng và cầu thủ bóng bầu dục, có thể có vị trí tốt để phát triển nền kinh tế xanh.

Charlotte Church, ngôi sao nhạc pop xứ Wales được đào tạo kinh điển, đã tweet vào đầu tháng này: “Xứ Wales, chúng tôi có cơ hội trở thành ngọn hải đăng tỏa sáng về chủ nghĩa môi trường và phúc lợi nhưng tôi tin rằng điều đó chỉ có thể xảy ra khi chúng tôi không bị quản lý bởi Westminster. Đây không phải là về chủ nghĩa dân tộc, mà là về dân chủ. Xin hãy xem YesCymru có gì để nói. ”

Dòng tweet được đính kèm với một video âm nhạc mà cô ấy thực hiện cho chiến dịch kết thúc bằng cách nói “một lời nhắc nhở táo bạo rằng hơn 50 quốc gia đã giành được độc lập từ sự cai trị của Westminster. Không ai yêu cầu trở lại.”

Mọi con mắt sẽ đổ dồn vào cuộc bầu cử vào Senedd vào tháng 5 và liệu các chính trị gia ủng hộ độc lập có thể chọn thêm ghế hay không. Nhà lãnh đạo Adam Price của đảng Plaid Cymru đã tuyên bố sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý nếu đảng giành được quyền kiểm soát hội đồng.

Điều đó dường như vẫn chưa thể xảy ra. Lao động hiện là đảng lớn nhất với 28 ghế, tiếp theo là đảng Bảo thủ ủng hộ công đoàn với 11 thành viên và Plaid Cymru đứng thứ ba với 10. Nhưng với nhiều cử tri Lao động ủng hộ độc lập hoặc trở nên “tò mò”, các cuộc bầu cử có thể không chỉ thấy một tăng cường hỗ trợ cho Plaid Cymru nhưng cũng hỗ trợ từ các chính trị gia Lao động để có nhiều sự phát triển hơn.

Những gì xảy ra ở Scotland cũng sẽ có tác động. Đảng Quốc gia Scotland dự kiến sẽ tăng đa số tại quốc hội Scotland. Lãnh đạo SNP Nicola Sturgeon đã tuyên bố sẽ kêu gọi một cuộc trưng cầu dân ý về độc lập khác, ngay cả khi Westminster không cho phép.

Ở Bắc Ireland, Brexit đã giúp ích cho sự nghiệp của những người tìm kiếm sự thống nhất với Cộng hòa Ireland, một thành viên EU.

Harri viết: “Viễn cảnh gắn bó với một nền bóng đá Anh còn sót lại của Anh [UK], nếu Scotland và Bắc Ireland đối đầu, có vẻ ảm đạm đối với nhiều người. Và đã lập luận chống lại việc gộp chủ quyền với các nước láng giềng của chúng ta để tạo thuận lợi cho thương mại và tối đa hóa ảnh hưởng của chúng ta, Brexiteers không nên ngạc nhiên nếu logic tương tự được áp dụng trong một bối cảnh khác."

Các tin khác